Belemmeringen in sociale “interactie en communicatie, en relaties.
Belemmeringen in sociale interactie, communicatie en relaties zijn zaken waar je met autisme makkelijker tegenaan loopt. Dit kan op vele vlakken voorkomen, zowel verbaal als non-verbaal communicatief en ook in de interne communicatie vanuit autisme zelf. Om te communiceren met anderen moet je geen ruis in je eigen communicatie hebben.
Problemen kunnen juist ook ontstaan bij het stellen van grenzen en het aanvoelen daarvan. Het is belangrijk om ook de grenzen van anderen te respecteren en ervoor te zorgen dat anderen jouw grenzen ook respecteren.
Als persoon met autisme kan het een uitdaging zijn om mee te draaien in de neurotypische (belevings)wereld. Vaak merk je dan pas hoe beperkt mensen zonder autisme kunnen zijn.
Dit zijn slechts enkele voorbeelden van belemmeringen die aan de oppervlakte liggen. Vriendschappen en relaties kunnen pittig zijn, maar ook heel waardevol.
Toch wil ik de bovengenoemde problematiek niet uitsluitend bij de persoon met autisme plaatsen.
Belemmeringen in sociale interactie, communicatie en relaties zijn zaken waar je met autisme makkelijker tegenaan loopt. Dit kan op vele vlakken voorkomen, zowel verbaal als non-verbaal communicatief en ook in de interne communicatie vanuit autisme zelf. Om te communiceren met anderen moet je geen ruis in je eigen communicatie hebben.
Problemen kunnen juist ook ontstaan bij het stellen van grenzen en het aanvoelen daarvan. Het is belangrijk om ook de grenzen van anderen te respecteren en ervoor te zorgen dat anderen jouw grenzen ook respecteren.
Als persoon met autisme kan het een uitdaging zijn om mee te draaien in de neurotypische (belevings)wereld. Vaak merk je dan pas hoe beperkt mensen zonder autisme kunnen zijn.
Dit zijn slechts enkele voorbeelden van belemmeringen die aan de oppervlakte liggen. Vriendschappen en relaties kunnen pittig zijn, maar ook heel waardevol.
Toch wil ik de bovengenoemde problematiek niet uitsluitend bij de persoon met autisme plaatsen.
Vrij vaak merk je dat mensen met autisme onderling goed met elkaar overweg kunnen. Ook in een-op-een contact of in een kleinere setting gaat het hen vaak goed af. Het is echter vaker zo dat problemen ontstaan wanneer er een grotere groepsdynamiek ontstaat waarin niet iedereen tot de cirkel van nabijheid behoort.
De eerder genoemde reden waarom ik het niet alleen bij de persoon met autisme zou willen leggen is dat bij een-op-een communicatie het een gedeelde uitdaging wordt. Vergelijk het, maar met twee mensen die deels een verschillende taal spreken; de uitdaging ligt dan voor beiden om te communiceren.
Ook is autisme slechts een onderdeel van iemand en het feit dat sommige mensen weinig moeite willen steken in contact, zegt vaak meer over hen! Dan over jou of jouw autisme, of welke beperking dan ook waar de buitenstaander tegenaan loopt. Ik zou zelfs zo ver willen gaan om te stellen dat in zekere mate het onvermogen om ermee om te gaan, teruggeprojecteerd wordt door een groep mensen, naar mensen met autisme. Terwijl eigenlijk degene die het niet begrijpt, daarmee zuiver het probleem meent te leggen bij de persoon met autisme.
Vrij vaak merk je dat mensen met autisme onderling goed met elkaar overweg kunnen. Ook in een-op-een contact of in een kleinere setting gaat het hen vaak goed af. Het is echter vaker zo dat problemen ontstaan wanneer er een grotere groepsdynamiek ontstaat waarin niet iedereen tot de cirkel van nabijheid behoort.
De eerder genoemde reden waarom ik het niet alleen bij de persoon met autisme zou willen leggen is dat bij een-op-een communicatie het een gedeelde uitdaging wordt. Vergelijk het, maar met twee mensen die deels een verschillende taal spreken; de uitdaging ligt dan voor beiden om te communiceren.
Ook is autisme slechts een onderdeel van iemand en het feit dat sommige mensen weinig moeite willen steken in contact, zegt vaak meer over hen! Dan over jou of jouw autisme, of welke beperking dan ook waar de buitenstaander tegenaan loopt. Ik zou zelfs zo ver willen gaan om te stellen dat in zekere mate het onvermogen om ermee om te gaan, teruggeprojecteerd wordt door een groep mensen, naar mensen met autisme. Terwijl eigenlijk degene die het niet begrijpt, daarmee zuiver het probleem meent te leggen bij de persoon met autisme.
Toch kan onbegrepen autisme zekers voor sociale problemen zorgen. Ook vanuit de persoon met autisme zelf. Het kan gepaard gaan met gevoelens van eenzaamheid, het gevoel niet begrepen of geaccepteerd te worden. Ook gevoelsmatig of cognitief weten wat je mist, kan hier flinke parten in spelen. Bij later gediagnosticeerde komt er vaak een extra factor bij kijken. Dit zijn vaak de negatieve ervaringen van het verleden, hierin lijkt men vaak bevestiging te vinden van de kernovertuiging dat contact niet voor hen is. Dit zijn punten om bij stil te staan bij de contactname, dat er al sprake kan zijn van eerdere negatieve ervaringen.
Tegelijkertijd is het voor eventuele vriendschappelijke relaties ook een van de valkuilen dat de vriendschap waar je voor gaat als persoon zonder autisme, je niet een potentiële redder of behandelaarsrol op je neemt of bedeelt krijgt. Toch is vriendschap geven en nemen, dus geheel ontsnappen aan deze valkuil is naar mijn inziens niet mogelijk. Geen probleem overigens, zolang er een gezonde balans blijft en vriendschap centraal blijft staan. Tegenwoordig zijn er ook veel mogelijkheden om te socialiseren binnen de autisme-community, zoals het Autisme café, iets drinken, om er maar een paar te noemen. Deze kunnen zeker bijdragen om uit het isolement te komen. Ondanks dat zijn er toch mensen die hier helaas niet altijd aansluiting kunnen vinden. Ook zijn er mensen die juist om die reden, of het wegvallen van bepaalde sociale prikkels, contact via internet prefereren of online gamen erg fijn vinden
Communicatie.
Communicatie is meer dan spraak. Het omvat ook lichaamstaal, gezichtsmimiek en subtiele waarnemingen in gedrag. Bij autisme kan het zijn dat je de combinatie van deze communicatievormen moeilijk vindt, maar ook dat bijvoorbeeld lichaamstaal of mimiek moeilijk te lezen is of gewoon niet te lezen is.
Mensen met autisme ontwikkelen hier vaker alternatieve copingstrategieën voor. Een mismatch in communicatie kan hieruit voortkomen. Omdat we vanuit algehele communicatie, vaak aan deze manier van communiceren niet gewend zijn, of de betekenis erachter niet weten.
Een mooi voorbeeld hiervan is Sjors en zijn vriendin die samen op de bank zitten. Sjors heeft autisme en zijn vriendin kruipt tegen hem aan voor lichamelijk contact en zegt: “Je bent lekker warm.” Waarop Sjors opstaat en de verwarming hoger zet. In dit voorbeeld was Sjors duidelijk blind voor de wens tot intiem contact (knuffel). Maar je zou ook kunnen stellen dat zijn vriendin niet direct genoeg was in wat ze wilde. Communicatie blijft een uitdaging
Communicatie is meer dan spraak. Het omvat ook lichaamstaal, gezichtsmimiek en subtiele waarnemingen in gedrag. Bij autisme kan het zijn dat je de combinatie van deze communicatievormen moeilijk vindt, maar ook dat bijvoorbeeld lichaamstaal of mimiek moeilijk te lezen is of gewoon niet te lezen is.
Mensen met autisme ontwikkelen hier vaker alternatieve copingstrategieën voor. Een mismatch in communicatie kan hieruit voortkomen. Omdat we vanuit algehele communicatie, vaak aan deze manier van communiceren niet gewend zijn, of de betekenis erachter niet weten.
Een mooi voorbeeld hiervan is Sjors en zijn vriendin die samen op de bank zitten. Sjors heeft autisme en zijn vriendin kruipt tegen hem aan voor lichamelijk contact en zegt: “Je bent lekker warm.” Waarop Sjors opstaat en de verwarming hoger zet. In dit voorbeeld was Sjors duidelijk blind voor de wens tot intiem contact (knuffel). Maar je zou ook kunnen stellen dat zijn vriendin niet direct genoeg was in wat ze wilde. Communicatie blijft een uitdaging
Communicatie verloopt tussen mensen zonder autisme doorgaans voor het grootste deel op betrekkingsniveau (hoe je iets zegt), circa 80-90 procent, en een klein deel wordt besteed aan de inhoud (wat men inhoudelijk zegt), zo’n 10-20 procent. Bij communicatie op betrekkingsniveau komen vaker zaken als intonatie, formulering, lichaamstaal en context aan bod. Dit zijn zaken waar mensen met autisme vaak moeilijkheden mee kunnen ervaren. Vanuit autisme kunnen we vaak direct zijn in wat we nodig hebben, als we weten waar onze behoefte ligt. Dit is iets waar de omgeving dan niet altijd goed mee om weet te gaan. Zij zijn immers gewend om vooral op betrekkingsniveau te communiceren. Het verhaaltje dat ik eerder omschreef van het stelletje is hier een klassiek voorbeeld van.
Communicatie verloopt tussen mensen zonder autisme doorgaans voor het grootste deel op betrekkingsniveau (hoe je iets zegt), circa 80-90 procent, en een klein deel wordt besteed aan de inhoud (wat men inhoudelijk zegt), zo’n 10-20 procent. Bij communicatie op betrekkingsniveau komen vaker zaken als intonatie, formulering, lichaamstaal en context aan bod. Dit zijn zaken waar mensen met autisme vaak moeilijkheden mee kunnen ervaren. Vanuit autisme kunnen we vaak direct zijn in wat we nodig hebben, als men weet waar onze behoefte ligt. Dit is iets waar de omgeving dan niet altijd goed mee om weet te gaan. Zij zijn immers gewend om vooral op betrekkingsniveau te communiceren. Het verhaaltje dat ik eerder omschreef van het stelletje is hier een klassiek voorbeeld van.
Verbinding en omgang.
Verbinding en omgang zijn zaken die de meeste mensen in het leven zoeken. De mate en vormen hiervan, en de betekenis, kunnen per persoon verschillen. Verbinding vindt plaats op meerdere niveaus en kan per relatie en situatie verschillen. Ook mensen met autisme kunnen deze behoeftes hebben, zij het in mindere of juist meerdere mate. Het is vaak het persoonlijke aspect van autisme dat dit bemoeilijkt. Verbinding is echter essentieel om een band op te bouwen en jezelf geaccepteerd te voelen. Maar het kan voor velen ook een probleem zijn dat zelfacceptatie in de weg staat of afbreuk doet aan eigenwaarde en een positief zelfbeeld.
Dit kan verschillende redenen hebben vanuit autisme, zoals problemen met communicatie of inlevingsvermogen om aansluiting te vinden. In sommige gevallen kan echter ook het ontbreken van behoeften tot verbinding leiden tot ernstige sociale problematiek. Toch zie je vaak dat ook het ontbreken van behoeften tot verbinding mensen onzeker kan maken, vooral omdat dit vaak samengaat met een gebrek aan zelfreflectie. Dit laatste wordt in veel gevallen ook versterkt door eerdere pogingen tot verbinding die op teleurstelling zijn uitgelopen.
Verbinding en omgang zijn zaken die de meeste mensen in het leven zoeken. De mate en vormen hiervan, en de betekenis, kunnen per persoon verschillen. Verbinding vindt plaats op meerdere niveaus en kan per relatie en situatie verschillen. Ook mensen met autisme kunnen deze behoeftes hebben, zij het in mindere of juist meerdere mate. Het is vaak het persoonlijke aspect van autisme dat dit bemoeilijkt. Verbinding is echter essentieel om een band op te bouwen en jezelf geaccepteerd te voelen. Maar het kan voor velen ook een probleem zijn dat zelfacceptatie in de weg staat of afbreuk doet aan eigenwaarde en een positief zelfbeeld.
Dit kan verschillende redenen hebben vanuit autisme, zoals problemen met communicatie of inlevingsvermogen om aansluiting te vinden. In sommige gevallen kan echter ook het ontbreken van behoeften tot verbinding leiden tot ernstige sociale problematiek. Toch zie je vaak dat ook het ontbreken van behoeften tot verbinding mensen onzeker kan maken, vooral omdat dit vaak samengaat met een gebrek aan zelfreflectie. Dit laatste wordt in veel gevallen ook versterkt door eerdere pogingen tot verbinding die op teleurstelling zijn uitgelopen.
Wat mij vaak opvalt bij velen met autisme, is dat de activiteit vaak uitnodigt tot socialiseren. Deze groep moet vaak een gemeenschappelijk goed of interesse hebben om te socialiseren. Hier ligt vaak dan weer een extra uitdaging om de hoek, hoe organiseer ik iets en maak ik dat behapbaar.
Ik herinner mij goed dat ik ten tijde van mijn eigen traject binnen de GGZ tijdens een koffie pauze met een paar mede cursisten zat te praten over films, op den duur zaten we citaten en typetjes te doen. Dit werkte aanstekelijk, want groep nummer 2 die ook net pauze hadden, sloten aan met een brede grijns. Voor ik het wist, stroomde dus de lobby vol, menig behandelaar moest eventjes komen kijken met een grijns op zijn gezicht.
Bij deze groep zie je vaker als je voor een activiteit zorgt, dat het sociale en aansluiten en verbinden wel aanwezig is. Toch zijn er ook zat mensen op het spectrum waar dit helaas ook niet zo vanzelf sprekend voor is. Door overprikkeling, of simpelweg teveel sociale prikkels. of geen verbinding kunnen maken of voelen.
Wat mij vaak opvalt bij velen met autisme, is dat de activiteit vaak uitnodigt tot socialiseren. Deze groep moet vaak een gemeenschappelijk goed of interesse hebben om te socialiseren. Hier ligt vaak dan weer een extra uitdaging om de hoek, hoe organiseer ik iets en maak ik dat behapbaar.
Ik herinner mij goed dat ik ten tijde van mijn eigen traject binnen de GGZ tijdens een koffie pauze met een paar mede cursisten zat te praten over films, op den duur zaten we citaten en typetjes te doen. Dit werkte aanstekelijk, want groep nummer 2 die ook net pauze hadden, sloten aan met een brede grijns. Voor ik het wist, stroomde dus de lobby vol, menig behandelaar moest eventjes komen kijken met een grijns op zijn gezicht.
Bij deze groep zie je vaker als je voor een activiteit zorgt, dat het sociale en aansluiten en verbinden wel aanwezig is. Toch zijn er ook zat mensen op het spectrum waar dit helaas ook niet zo vanzelf sprekend voor is. Door overprikkeling, of simpelweg teveel sociale prikkels. of geen verbinding kunnen maken of voelen.
Gevolgen voor zowel mensen met autisme als naasten.
De gevolgen van de gebreken in sociale interactie en communicatie zijn niet mis voor deze groep. Mensen zonder autisme hebben contact en verbinding nodig. Ze ontlenen er deels hun zelfbeeld aan en komen samen voor erkenning, sociale identificatie en begrip. Mensen zoeken elkaar ook vaak op vanwege gelijkgestemdheid of om simpelweg te delen wat ze beleven. Vanuit autisme gaat dit vaak moeilijker, maar bij een grote groep mensen met autisme leeft wel degelijk het gemis naar communicatie en verbinding. Maar het is vaak de balans die hierin nodig is. Op jezelf zijn kan ook fijn zijn, maar het is belangrijk om van tijd tot tijd iemand te hebben om mee te kletsen of iets mee te ondernemen.
Ook voor de omgeving is dit niet altijd makkelijk. Het helpt om begripvol te zijn, en problemen in contact maken of communicatie niet puur als een autisme-probleem te zien, maar eerder als een obstakel voor beide partijen. Beter nog: maak er een uitdaging van en kijk hoe je ermee samen om kunt gaan. Ook als persoon zonder autisme, en draag bij aan een inclusievere wereld.
Wat helpt?
Wat helpt? Dat is een interessante vraag waar zeker de nodige handvatten voor zijn te geven.
Vanuit de omgeving helpt het om duidelijk te zijn en waar mogelijk te ondersteunen. Ondersteunen betekent niet per se ontlasten of dingen overnemen, maar samen dingen ondernemen. Het is belangrijk om een rustige en aftastende houding aan te nemen. Dit is afhankelijk van je relatie of rol tot de persoon en niet altijd makkelijk, maar het kan zeker helpend zijn.
Belangrijk voor deze groep mensen is dat je rustig bent, een open persoonlijkheid hebt, duidelijk bent en consequent kunt zijn. Duidelijkheid betekent ook het scheppen van veilige kaders door aan te geven wat je gaat doen, maar ook waar de grenzen liggen. Daarnaast is communicatie vaak een probleem bij mensen zonder autisme, omdat dit soms nogal verloopt met veel emotie en lichaamstaal. Dit zijn zaken waar mensen met autisme vaak niet goed mee overweg kunnen of die onnodige prikkels met zich meebrengen.
Vanuit de persoon met autisme is het vooral een uitdaging om helder te krijgen wat je eigenlijk wilt en of de ander daar ook in mee wilt gaan. Toch is het woord “balans” hier ook weer van toepassing en zal deze bij elk persoon met autisme verschillend zijn.
Wat betreft contact met gelijkgestemden zijn er tegenwoordig vrij veel autisme-initiatieven waar je vaak met gelijkgestemden kunt deelnemen en ervaringen kunt uitwisselen als daar behoefte aan is.
Het is ook belangrijk om voor jezelf helder te krijgen wat je wilt en wat je niet wilt, maar ook wat realistisch mogelijk is in contact, relaties en sociale interactie.
Wat helpt? Dat is een interessante vraag waar zeker de nodige handvatten voor zijn te geven.
Vanuit de omgeving helpt het om duidelijk te zijn en waar mogelijk te ondersteunen. Ondersteunen betekent niet per se ontlasten of dingen overnemen, maar samen dingen ondernemen. Het is belangrijk om een rustige en aftastende houding aan te nemen. Dit is afhankelijk van je relatie of rol tot de persoon en niet altijd makkelijk, maar het kan zeker helpend zijn.
Belangrijk voor deze groep mensen is dat je rustig bent, een open persoonlijkheid hebt, duidelijk bent en consequent kunt zijn. Duidelijkheid betekent ook het scheppen van veilige kaders door aan te geven wat je gaat doen, maar ook waar de grenzen liggen. Daarnaast is communicatie vaak een probleem bij mensen zonder autisme, omdat dit soms nogal verloopt met veel emotie en lichaamstaal. Dit zijn zaken waar sommige mensen met autisme niet goed mee overweg kunnen of die onnodige prikkels met zich meebrengen.
Vanuit de persoon met autisme is het vooral een uitdaging om helder te krijgen wat je eigenlijk wilt en of de ander daar ook in mee wilt gaan. Toch is het woord “balans” hier ook weer van toepassing en zal deze bij elk persoon met autisme verschillend zijn.
Wat betreft contact met gelijkgestemden zijn er tegenwoordig vrij veel autisme-initiatieven waar je vaak met gelijkgestemden kunt deelnemen en ervaringen kunt uitwisselen als daar behoefte aan is.
Het is ook belangrijk om voor jezelf helder te krijgen wat je wilt en wat je niet wilt, maar ook wat realistisch mogelijk is in contact, relaties en sociale interactie.