Tips voor gezondheid vanuit autisme.
Gezondheid is een groot goed, eigenlijk is het alles! En is de basis van ons levensgeluk en welzijn. Helaas zijn de kansen voor een goede gezondheid niet voor iedereen gelijk. Maar gezondheid is een veelzijdiger gegeven dan het woord doet geloven. Gezondheid van lichaam en geest zorgt ervoor dat we optimaal in ons vel zitten om de dagelijkse uitdagingen die het leven opwerpt aan te gaan. Voor mensen met autisme is het woordje ‘gezondheid’ denk ik een relevanter aandachtspunt dan voor iemand zonder autisme. De balans van een gezonde levensstijl, wat deels de sleutel is tot een goede gezondheid, is voor deze groep vaak lastiger vast te houden. Enerzijds missen we vaak het overzicht en daarnaast kan ook de sensorische manier van prikkels verwerken hierin parten spelen.
Herstellen.
Als we moeten herstellen, is dit vaak een rode vlag, dat we flink over onze grenzen heen zijn gegaan. Zoals eerder genoemd, lijden mensen met autisme vaak chronisch onder stress. Vaak ervaren zij dit dubbelop, omdat velen ook te maken hebben met trauma, dat hand in hand gaat met de stressrespons en een verhoogde staat van alertheid. Herstellen en ontspannen, rust en slapen liggen in elkaars verlengde, maar ik zou ze niet hetzelfde willen typeren.
Herstellen betekent bekomen van overprikkeling en alles wat je gedurende de dag hebt moeten doorstaan. Velen zonder autisme zullen nu zeggen: ‘O, maar ik ben na een dag ook moe en rust dan een uurtje met de voetjes omhoog.’ Zo werkt het echter niet bij autisme; wij hebben vaak meer hersteltijd nodig dan de gemiddelde mens. Ook wat we nodig hebben kan dusdanig afwijkend zijn van iemand zonder autisme.
Ook zou ik jouw vermoeidheid niet geheel vergelijken met overprikkeling of als de uitputting van iemand met autisme.
Een vergelijking is moeilijk, maar stel je voor dat je in je moeilijkste fase zit. Ben je ooit ’s nachten achtereen wakker moeten blijven en volledig uitgeput geweest, maar kon je toch niet slapen? Dit is iets waar een grote groep mensen met autisme vaker mee te maken krijgt. Sommigen van ons ervaren dit chronisch. In deze situatie herstel je vaak alleen door rust, ontspanning en het wegnemen van de oorzaken van overprikkeling. Zelfs met deze maatregelen is er nog steeds een groep onder mensen met autisme, waarvoor het simpelweg te veel is.
De maatschappij is echter ingesteld op de gemiddelde neurotypische mens en gaat uit van een gemiddelde herstelcurve. Niet die van iemand met autisme. Daarom is het besef hiervan zowel voor mensen met autisme als voor hun naasten belangrijk, omdat we dan weten waar we naar moeten streven.
Rust
Rust en slaap zijn beide met elkaar verbonden, maar verdienen elk hun eigen aandacht. Rust is echter niet per se gelijk aan slapen; het kan ook ontprikkeling betekenen door bijvoorbeeld een rustige activiteit. Soms betekent het ook simpelweg een prikkelarme omgeving opzoeken, en dit verschilt voor iedereen. Voor mij is wandelen in een rustige omgeving of in de natuur prettig. Ook ontspan ik goed door te zwemmen of een lekkere douche te nemen, Afhankelijk van mijn overprikkeling koud of warm.
Mindfulness en mediteren zijn ook opties, maar het moet gezegd worden dat een deel van de mensen met autisme aangeeft hier niets mee te kunnen of er geen baat bij te hebben. Aan de ene kant moet mindfulness ook bij je passen, aan de andere kant is het ook de vraag of het een kwestie is van langduriger volhouden, of dat eventuele positieve effecten wel aanwezig zijn, maar niet direct worden ervaren.
Rust kan ook betekenen dat je een rustige plek in huis, op je werk of tijdens je studie opzoekt. Voor mij is het vaak ook effectief om muziek te luisteren via een koptelefoon met ruisonderdrukking, of om even een situatie te verlaten of bepaalde omgevingen of personen te vermijden
Slapen.
Slapen is zowel fysiologisch als op geestelijk niveau fundamenteel. Mensen met autisme hebben baat bij kwalitatief goede slaap, gezien het feit dat hun hersenen anders werken. Aangezien het dagelijks leven meer van hen vergt dan van iemand zonder autisme, is slaap een zeer belangrijke factor. Tijdens de slaap begint ons lichaam met het opruimproces en energieherstel. Belangrijker nog, de hersenen starten een grondige opruiming. Meerdere onderzoeken wijzen erop dat de hersenen van mensen met autisme in ruststand 40% meer activiteit vertonen.
Mensen met autisme staan vaak bloot aan verhoogde stressniveaus. Hier wordt vaak lichtzinnig over gedacht; echter is stress geleidelijk aan de aanjager achter de meeste doodsoorzaken in onze samenleving geworden. Een goede slaap is om bovengenoemde redenen fundamenteel. In relatie tot slaap zou ik zeker adviseren – als dit een punt is waar je periodiek of doorlopend mee worstelt, om te kijken wat bij kan dragen aan een goede slaap. Denk hierbij aan een verzwaringsdeken, goede verduistering voor een donkere ruimt te creëren, maar ook zaken zoals levenrituelen en een goede avondhygiëne (hoe ga ik de avond in?) kunnen hier hopelijk positief aan bij dragen.
Sensorische problematiek en bewustzijn daarvan.
Sensorische problematiek is veelvoorkomend bij mensen met autisme. In deze groep worden uiteenlopende problemen ervaren! Variërend van eenvoudige sensorische overgevoeligheid voor bijvoorbeeld kledinglabels, tot een obsessieve waardering of fixatie voor een bepaalde prikkel, waarbij men er dwangmatig bezig is om de prikkel te ervaren. Het betreft eigenlijk alle zintuigen die een mens heeft, die op een afwijkende manier worden beïnvloed door autisme, waardoor we zaken anders, intenser of soms verminderd en niet ervaren. ondergevoeligheid of onderprikkeling kunnen ook voor meer problemen zorgen dan men direct bij stil staat. Dit kan zelfs leiden tot het niet goed opmerken van ziekte, zoals in mijn geval, waar ik pas na 15 kilometer wandelen besefte dat ik het niet overprikkeld was, maar met 40 graden koorts aan het wandelen was, terwijl er buiten een sneeuwstorm plaatsvond.
Problemen kunnen ook ontstaan bij verwondingen of andere kwetsuren, die slecht waargenomen worden.
Sensorisch wordt vaak geassocieerd met de zintuigen tast, zicht, gehoor, geur en smaak. Echter is het ook van toepassing op de interne prikkelverwerking, zoals honger, dorst, pijn en koorts. Het is belangrijk om je bewust te zijn dat dit een aandachtspunt kan zijn, zowel voor jezelf als voor iemand in je omgeving met autisme.
Sport en bewegen.
Beweging, een persoonlijke favoriet van mij. Sporten vanuit autisme wordt vaker door mensen gedaan, toch is dit niet altijd vanzelfsprekend. Zelf ben ik een solosporter, hoewel ik het af en toe fijn vind om te wandelen met een klein groepje of met goede gesprekspartners. Beweging en de voordelen die het kan bieden, maken het zeker de moeite waard. Naast een betere gezondheid is het ook een vorm van goede zelfzorg om je lichamelijke conditie op peil te houden, en het kan bijdragen aan een positief zelfbeeld.
Het beginnen met bewegen of sporten kan een drempel of weerstand met zich meebrengen, vooral als het niet in je routine zit. Zelf ben ik hiermee begonnen in een periode waarin het erg slecht met me ging. Ik ben klein begonnen. Wat mij hielp, was dat er in het begin vooral ruimte was voor ontprikkeling tijdens het bewegen. In eerste instantie waren dit korte wandelingetjes van ongeveer 20 minuten per dag. Al snel ging dat naar 30 minuten, twee keer per dag. Daarna ging ik over op het meten van afstanden en stappen met een stappenteller. Mijn weg hoeft niet jou weg te zijn, en misschien is er wel iets in mijn aanpak dat ook voor jou werkt. Maar als je het niet probeert, blijft het altijd hetzelfde. Ook ben ik ervan overtuigd dat dit een positieve bijdrage kan leveren aan een gezonde levensbalans, zowel in mentaal als fysiek welzijn.
gezonde leefregels.
Gezonde leefregels, zoals ook beschreven in tips voor het dagelijks leven, zijn van cruciaal belang. Voor mensen zonder autisme is dit vaker in grotere mate vanzelfsprekend, maar er zijn ook genoeg zonder autisme die ermee worstelen om dit op de rails te krijgen. Het naleven van gezonde leefregels wordt vaak onderschat, omdat het soms moeilijk is om dit consequent te doen. Vanuit autisme ligt de balans nog moeilijker. Ik ben dan ook van mening dat wij met autisme, vanwege dit dunne lijntje van balans, ook de negatieve effecten heviger zullen voelen als we geen gezonde leefregels en routines volgen. Je belastbaarheid hangt immers samen met een goede mentale en fysieke gesteldheid. Echter is niet alles in het leven maakbaar en ligt niet alles in je cirkel van invloed, goed om dus in te zetten op punten waar dit wel lukt of mogelijk is en je spreekwoordelijke winst te nemen.
Gezonde leefregels, beginnen vaak bij goede aandachtspunten. Vanuit autisme wil ik je meenemen waarom ik denk dat deze helpend kunnen zijn.
- Slaap & rust.
Bijde van essentieel belang voor zowel mensen met en zonder autisme, Waar het vanuit autisme extra aandacht in verdient, Is dit gelegen in het feit dat de manier waarop onze hersenen functioneren overdag, dit meer vraagt van ons en je dus meer hersteltijd nodig hebt. Ook komt slaap problematiek vaker voort bij mensen met autisme, Onze hersenen schijnen 40 procent actiever te zijn tijdens slaap. Voldoenden rust is dus voor mensen met autisme een prioriteit. - Voeding en Drinken.
Een deel van de mensen met autisme worstelen met vocht inname, simpelweg omdat zij de dorst prikkel niet of nauwelijks ervaren. Met je vocht regulatie hangen veel vitale functies samen, Spijs vertering, functioneren organen, maar ook hersenfuncties en diverse neurologische functies. Eten is een gegeven wat vanuit autisme, een grote diversiteit van probleem gebieden kent, Goede voeding een gezond eetpatroon, zijn erg belangrijk. Dit is met autisme vaak lastiger omdat een groot deel een zeer beperkte voeding preferentie heeft. Ook zijn er steeds meer onderzoeken die inmiddels er ook hinten dat zowel hersen activiteit en hormonale processen vaak sturend zijn in onze voedselvoorkeuren, Ook textuur van eten kan een aandachtspunt zijn vanuit sensorische ervaringen in de mond, tijdens het eten. - Van denken in ervaren of beleven.
Vanuit autisme zit je vaak meer in je hoofd, dit kan denken zijn, maar vaak ook piekeren of rumineren.
Mensen met autisme zijn vaak bezig met specifieke interesses waar dat zij helemaal in op gaan, Dit kan tot een zekere hoogte juist goed zijn, omdat men hier zijn ontspanning uithaalt. Mindfullness, bewegen, knutselen, tekenen, schilderen. Sporten, wandelen. Zijn vaak activiteiten die op beleving inzetten, hierdoor zijn we vaak minder overgeleverd aan ons denkende brein. - Sensorische aandachtspunten.
Deze kunnen er vanuit autisme op diverse vlakken zijn, wees jezelf ervan bewust en zie je bijvoorbeeld ook de verbanden in je persoonlijk functioneren, een voorbeeld is bijvoorbeeld kou, mensen met autisme lijken dit vaak anders te ervaren, sommigen van ons staan zelfs hartje winter nog in een shirt, terwijl ze kippenvel hebben, maar dit niet altijd registreert. Zo zijn er vele andere aandachtspunten binnen sensorisch functioneren, die bij autisme afwijkend kunnen zijn, als je dit weet van jezelf kun je er wel rekening mee houden. - Stress.
Stress, is de nummer 1 vijand, die achter veel ziektes zit en indirect ook een grote aanjager en voedingsbodem is voor kwalen zoals hart- en vaatziekten en afweer problemen. Mensen met autisme ervaren vaker stress, een groep zelfs langdurig of chronisch! Van stress is bekend dat het een negatieve invloed op je gezondheid kan hebben, zowel fysiologisch als mentaal. Om die reden verdient dit vanuit autisme ook extra aandacht. - Prikkels en balans.
Prikkels zijn rondom ons, en vanuit autisme kan het vinden in een juiste balans een uitdaging zijn. Sommige mensen met autisme hebben moeite met bijvoorbeeld naar buiten te gaan, terwijl het goed voor je kan zijn om eventjes buiten een luchtje te scheppen. Te weinig zonlicht draagt ook bij aan vitamine D tekorten. Zoals reeds gesteld zijn prikkels sturend in ons algehele functioneren, van tot wie we zijn, tot hoe we zijn, maar ook wat we eten, doen, of juist vermijden. Hierin ligt een stukje balans zoeken, maar dit zit hem vooral ook in bewustwording van de invloeden van je prikkelverwerking. - Beweging, sporten.
Sporten of gewoon regelmatig matige beweging zijn beide goed. Het kan juist ook een stukje regulatie brengen in prikkels, het is niet voor niks dat sommigen van ons heel de dag staan te flappen met de handen, of te deinen, bewegen of sporten kan hier zekers een positieve bijdrage aanleveren. De truc is om klein te beginnen en het niet te overdrijven.
toegang tot adequate gezondheidszorg en autisme.
Goede gezondheidszorg is van cruciaal belang. Persoonlijk ben ik van mening dat er zeker rondom autisme nog veel verbetering mogelijk is. Echter, wil ik je het volgende meegeven: laat het gebrek aan adequate gezondheidszorg je nooit doen twijfelen aan wat je voelt en ervaart. Zet jezelf op de eerste plaats, en als je denkt dat er iets met je gezondheid mis is, meld jezelf dan te allen tijde bij je huisarts of specialist. Mensen met autisme zijn zichzelf vaak minder bewust van hun lichaam, en helaas lijken huisartsen hier niet altijd goed mee overweg te kunnen, of ze nemen er vaak niet voldoende tijd voor.
Dit zijn 2 akelige valkuilen, die grote gevolgen voor mensen met autisme kunnen hebben.
Binnen Nederland zijn we steeds meer uitgegaan van een assertievere rol van het individu als het op gezondheidszorg aankomt. Preventief en proactief handelen is vaak een punt waar het aan ontbreekt, dus komt het vaak op je eigen assertiviteit neer.
Ik ben van mening dat het stukje doortastendheid bij groepen specialisten en huisartsen met enige regelmaat ver te zoeken is, mede door de enorme werkdruk en ook de invloed van verzekeraars die inmiddels de dienst uitmaken. Ik heb zelfs gehoord dat huisartsen steeds meer fungeren als poortwachters tot kostbare zorg in ons zorgsysteem. Ik zet hier ten zeerste mijn twijfels bij in hoeverre dit kwalitatieve levensjaren van mensen kost of zelfs voor sommige mensen heeft gezorgd dat het leven voortijdig ten einde is gekomen. Ook is de kennis bij huisartsen en specialisten vaak tekortschietend, niet alleen omtrent autisme maar ook bijvoorbeeld LVB, EVB. Dit is zorgwekkend te noemen.
Alleen al om deze reden is goede zelfzorg van belang. Ik ben er ook van mening dat als je niet in staat bent om door je autisme adequate hulp te krijgen, het goed is om hierbij begeleiding in te schakelen. Dit kan iemand uit je eigen omgeving zijn, maar ook een ambulante begeleider.
Met dit gegeven wil ik mensen niet bang maken, maar wel bewust van het bovenstaande gegeven in relatie tot autisme, mensen met autisme lopen hier extra risico in een zorg systeem terechtkomen wat niet op autisme toegespitst is en vooral op assertiviteit van het individu gestut is.
Tot slot.
Het leven begint met een goede gezondheid; zij die dit niet hebben, staan vaak aanzienlijk achter op mensen die dat wel hebben.
Dit zien we terug op meerdere domeinen, zowel financieel als sociaal. Het heeft ook invloed op het percentage mensen met autisme, dat een geschikte baan kan vinden. Dit leidt indirect ook vaker tot confrontatie met onbegrip, vanuit de omgeving, of simpelweg op discriminatie en uitsluiting binnen onze maatschappij. Ook zien we dit terug in de percentages van zelfdodingscijfers onder mensen met autisme, die gemiddeld tussen de 4 en 7 keer hoger liggen dan bij mensen zonder autisme. De gemiddelde van de levensverwachting van iemand met autisme is 59 jaar. . Als er ook nog een verstandelijke beperking is, moeten we dat cijfer bijstellen naar circa (38). Het is aan de ene kant zeer betreurenswaardig, maar aan de andere kant is er dus nog veel winst te halen als er voldoende aandacht en begeleiding komt voor mensen met autisme.
Daarom zeg ik ook: als je positief invloed kunt uitoefenen op je eigen gezondheid, of dit nu komt door sporten, vegetariër zijn, of gezonde leefregels volgen, grijp die kans. Het is jouw gezondheid, jouw leven, en het is de moeite waard om geleid te worden.