Autisme en fysieke gezondheid.
Mentaal en fysieke gezondheid zijn voor iedereen met elkaar verbonden, en dat geldt net zo goed voor mensen met autisme. Alleen is de manier waarop deze twee met elkaar verbonden zijn vanuit autisme geen vanzelfsprekendheid. Hoe dit bij autisme kan verlopen is niet eenduidig te omschrijven, zoals eerder genoemd gaat het om een heterogene groep ten opzichte van mensen die geen autisme hebben. Hoe goed de verbinding tussen fysieke en mentale gesteldheid is ontwikkeld, is van belang voor het algehele welzijn. Fysieke gezondheid verdient daarom extra aandacht vanuit autisme.
Een goede behandeling of begeleiding zal daar ook oog voor hebben en inzetten op beide gebieden waar mogelijk bij een cliënt.
Hoewel er geen volledig eenduidig beeld te geven is over hoe deze twee zaken verbonden zijn bij autisme, omdat er niet zoiets is als een stereotype blauwdruk voor de wisselwerking vanuit autisme, is het wel mogelijk om twee globale aandachtsgebieden te benoemen, die ik hieronder zal omschrijven.
Daarnaast zijn overzicht en bewustwording vaak problematisch vanuit autisme. Ook omdat deze van belang zijn voor het verwerven van intrinsieke motivatie om een activerende rol en positieve stappen te kunnen maken voor en in je fysieke gezondheid.
In hoeverre mensen vanuit hun autisme met problemen kampen met betrekking tot hun fysieke gezondheid is niet eenduidig te omschrijven. Er zullen ook genoeg mensen zijn onder deze groep die een redelijk goede gezondheid hebben, mogelijk juist door hun autisme.
Problemen door intense prikkels of overprikkeling.
Door de intense prikkelverwerking die eerder op deze website is besproken, is er vaak sprake van klachten zoals stress, vermoeidheid en spierspanning. Deze leggen vaak een flinke belasting op je mentale welzijn. Ze kunnen ook leiden tot een uiteenlopend scala aan andere klachten, en zo van invloed zijn op je fysieke gezondheid. Veelgehoorde klachten bij autisme zijn:
- Klachten ten gevolgen van chronische stress.
- Slaap problematiek, vermoeidheid.
- Spierspanning, klachten & Migraine, hoofdpijn.
- Maag darm klachten.
- Hart en vaat problematiek (indirect door chronische stress).
- Allergieën en intoleranties worden ook vaker benoemd bij autisme.
- Fibromyalgie (wordt vaker gezien onder mensen met autisme).
Daardoor kan er een risico ontstaan op een neerwaartse spiraal of een vicieuze cirkel. Het is belangrijk om rust te scheppen en te kijken hoe de balans kan worden hersteld. Dit klinkt overigens makkelijker gezegd dan gedaan, aangezien hier uiteraard veel persoonlijke factoren mee spelen.
Door de intense prikkelverwerking die eerder op deze website is besproken, is er vaak sprake van klachten zoals stress, vermoeidheid en spierspanning. Deze leggen vaak een flinke belasting op je mentale welzijn. Ze kunnen ook leiden tot een uiteenlopend scala aan andere klachten, en zo van invloed zijn op je fysieke gezondheid. Veelgehoorde klachten bij autisme zijn:
- Klachten ten gevolgen van chronische stress.
- Slaap problematiek, vermoeidheid.
- Spierspanning, klachten & Migraine, hoofdpijn.
- Maag darm klachten.
- Hart en vaat problematiek (indirect door chronische stress).
- Allergieën en intoleranties worden ook vaker benoemd bij autisme.
- Fibromyalgie (wordt vaker gezien onder mensen met autisme).
Daardoor kan er een risico ontstaan op een neerwaartse spiraal of een vicieuze cirkel. Het is belangrijk om rust te scheppen en te kijken hoe de balans kan worden hersteld. Dit klinkt overigens makkelijker gezegd dan gedaan, aangezien hier uiteraard veel persoonlijke factoren mee spelen.
Sporten en op tijd rust nemen dragen bij aan het verbeteren van zowel je lichamelijke als geestelijke gezondheid. Ook kunnen therapieën zoals LGT of PMT je helpen om beter te signaleren wanneer je overbelast dreigt te raken en actie te ondernemen om erger te voorkomen. Bewegen kan ook helpen om overprikkeling te verminderen. Wandelen, fietsen en meditatie zijn activiteiten die bij kunnen dragen aan het verwerken van prikkels en de bovengenoemde symptomen kunnen verlichten.
Problemen vanuit een slechte prikkel waarneming “onderprikkeling.
Slechte prikkelverwerking in relatie tot de fysieke gevolgen wordt vaak onderschat. Dit hangt samen met goed waarnemen wat er bij jezelf gebeurt. Het is dus niet verwonderlijk dat dit ook tot fysieke gezondheidsproblemen leidt bij autisme. Toch ligt het risico op een (gebrekkig) oordeel van velen hierover klaar, zeker als het gaat om overgewicht of andere problematiek, waar een maatschappelijk taboe op rust. Men staat er niet bij stil dat autisme hier een grote invloedsfactor op is. Overige problemen die hierdoor kunnen ontstaan zijn onder andere:
- Slaapproblemen, zoals het hebben van het te koud of te warm hebben of een gebrek aan druk
- Spierspanningsklachten doordat je niet goed aanvoelt wanneer je over je grenzen heengaat
- Slechte registratie van verwondingen of symptomen van ziekte
- Doorgaan tot verwonding of letsel
- Niet aanvoelen wanneer men genoeg gegeten heeft, wat kan leiden tot overeten
- Niet voelen dat men honger of dorst heeft, waardoor men kan lijden aan ondervoeding of uitdroging
- Zoeken naar prikkels door risicovol gedrag zoals drank- en drugsmisbruik en gevaarlijke sporten.
Slechte prikkelverwerking in relatie tot de fysieke gevolgen wordt vaak onderschat. Dit hangt samen met goed waarnemen wat er bij jezelf gebeurt. Het is dus niet verwonderlijk dat dit ook tot fysieke gezondheidsproblemen leidt bij autisme. Toch ligt het risico op een (gebrekkig) oordeel van velen hierover klaar, zeker als het gaat om overgewicht of andere problematiek, waar een maatschappelijk taboe op rust. Men staat er niet bij stil dat autisme hier een grote invloedsfactor op is. Overige problemen die hierdoor kunnen ontstaan zijn onder andere:
- Slaapproblemen, zoals het hebben van het te koud of te warm hebben of een gebrek aan druk
- Spierspanningsklachten doordat je niet goed aanvoelt wanneer je over je grenzen heengaat
- Slechte registratie van verwondingen of symptomen van ziekte
- Doorgaan tot verwonding of letsel
- Niet aanvoelen wanneer men genoeg gegeten heeft, wat kan leiden tot overeten
- Niet voelen dat men honger of dorst heeft, waardoor men kan lijden aan ondervoeding of uitdroging
- Zoeken naar prikkels door risicovol gedrag zoals drank- en drugsmisbruik en gevaarlijke sporten.
De gevolgen van onder prikkeling zijn vaak minder duidelijk zichtbaar, zowel voor degene met autisme als voor de omgeving. Het is goed om te ontdekken wat er ontbreekt en wat je hiermee kunt en wilt doen. Slecht grenzen aanvoelen is een recept voor overbelasting. Als je je eigen grenzen al niet goed aanvoelt, is de kans groter dat anderen ze helemaal niet zien, laat staan respecteren, in veel gevallen.
Slaapproblemen kunnen ook voortkomen uit onderprikkeling op meerdere gebieden en vormen de basis voor veel gezondheidsproblemen. Recente onderzoeken tonen ook een correlatie aan tussen eetgedrag en slaaptekorten. Bovendien is slaap vaak het moment waarop de hersenen de dagelijkse schoonmaak houden en is het daarom ook belangrijk voor cognitief functioneren.
Tot slot kan het zoeken naar gewenste prikkels een scala aan gevolgen met zich meebrengen, zoals verslavingsproblemen en risicovol gedrag. Deze laatste combinatie kan een grote valkuil zijn als je grenzen niet goed aanvoelt. Op mentaal vlak kan het gevoel van geen verbinding ervaren ook leiden tot het gevoel geen aansluiting te hebben in de fysieke wereld.
Gezondheid en autisme.
Autisme en gezondheid is een onderwerp dat meer aandacht verdient, naast de kwaliteit van leven die erdoor kan verbeteren. Het is een feit dat mensen met autisme volgens meerdere onderzoeken minder oud worden. In het geval van een verstandelijke beperking is de levensverwachting volgens onderzoeken gemiddeld 39 jaar. Bij mensen zonder verstandelijke beperking met autisme is het gemiddelde 58 jaar in plaats van 70. Er moeten wel enkele kanttekeningen bij worden geplaatst, vooral vanwege de verruiming van de criteria en inzichten over autisme. Het is belangrijk dat deze onderzoeken periodiek opnieuw worden uitgevoerd. Ondanks dat dit confronterend kan zijn, ben ik van mening dat er ook grote individuele winst kan worden behaald.
Naast de levensverwachting is het bevorderen van de levenskwaliteit natuurlijk ook een reden om waar mogelijk een gezonde levensstijl te promoten. Het is echter belangrijk om te beseffen dat een gezonde levensstijl niet alleen bestaat uit het eten van salades en jezelf tot het uiterste drijven tijdens het sporten. Een gebalanceerde aanpak is essentieel.
Dit omvat:
- Inspanning/ontspanning.
- Rust en prikkelvermindering.
- Bewust zijn van je lichaam en grenzen.
- Dagelijkse lichaamsbeweging.
- Een gezond eetpatroon.
Het is vooral belangrijk om realistische, haalbare doelen te stellen. Drie kleine successen zijn beter dan één grote mislukking. Het kan vaak moeilijk zijn om intrinsieke motivatie te vinden bij deze groep, maar het tegenovergestelde is ook mogelijk: dat men zich vol overgave op een gezonde levensstijl stort vanuit een preoccupatie. Dit brengt ook risico’s met zich mee. Het sleutelwoord is dan ook “balans”.”
Gezondheidsklachten vanuit levensstijl en autisme.
Bepaalde levensstijlen brengen ook bepaalde risico’s met zich mee.
Vanuit autisme loop je makkelijker de kans om op mentaal of fysiek vlak het risico te lopen om uit balans te raken. Hierin hanteer ik mijn eigen credo: “wat je wilt en wat je nodig hebt, kunnen vaak tegenovergestelden zijn”.
Een simpel voorbeeld: ik verlang naar een avondje op de bank met een flinke zak chips, maar toch heb ik een avondwandeling vaak echt nodig om mezelf mentaal goed te voelen. Die zak chips is heerlijk, maar laat me vaak met een rotgevoel (zout kater) en darmklachten achter, die mijn mentale welzijn vanwege de vele prikkels niet ten goede komen. Terwijl de wandeling balans brengt.
Maar net zoals voor iedereen geldt dat gezondheidsklachten uit een bepaalde levensstijl voort kunnen komen, ligt dit bij autisme toch een stuk genuanceerder. Dit is echter iets waar veel mensen overheen kijken en niet altijd bij de invloed van autisme op iemands manier van leven stilstaan.
Bepaalde levensstijlen brengen ook bepaalde risico’s met zich mee.
Vanuit autisme loop je makkelijker de kans om op mentaal of fysiek vlak het risico te lopen om uit balans te raken. Hierin hanteer ik mijn eigen credo: “wat je wilt en wat je nodig hebt, kunnen vaak tegenovergestelden zijn”.
Een simpel voorbeeld: ik verlang naar een avondje op de bank met een flinke zak chips, maar toch heb ik een avondwandeling vaak echt nodig om mezelf mentaal goed te voelen. Die zak chips is heerlijk, maar laat me vaak met een rotgevoel (zout kater) en darmklachten achter, die mijn mentale welzijn vanwege de vele prikkels niet ten goede komen. Terwijl de wandeling balans brengt.
Maar net zoals voor iedereen geldt dat gezondheidsklachten uit een bepaalde levensstijl voort kunnen komen, ligt dit bij autisme toch een stuk genuanceerder. Dit is echter iets waar veel mensen overheen kijken en niet altijd bij de invloed van autisme op iemands manier van leven stilstaan.
Autisme en voedsel.
Onder autisme zien we vaker terug dat mensen makkelijker eenzijdig eet patronen ontwikkelen. Maar dit kan ook voor zeer sterke voorkeuren zorgen, zout/zoet, of een voorliefde voor de pot sambal ontwikkelen, dit kan voor een variëteit aan problemen zorgen. Maar ook kunnen er problemen ontstaan doordat voedsel geweigerd wordt wegens sterke geur, of hoe dat het voedsel er uit ziet. Ook hoe dat de textuur ervaren wordt van bepaalde voedselproducten. Dit vereist vaak een flexibele aanpak waarin dat vriendelijkheid en “geen dwang”, centraal staan.
Daarnaast kan het ook zijn dat bepaalde voedsel toch sterke prikkels met zich mee brengen, waardoor er een voorkeur kan zijn voor voedsel wat op korte termijn een fikse beloning levert. Maar kort daarop een negatieve dosis prikkels met zich mee brengt. Een concreet voorbeeld hiervan is, Zak chips leeg eten en halverwege de nacht bloot gesteld worden aan de zout kater die volgt. Net terwijl iemand met autisme vaak die extra rust goed kan gebruiken. Een tekort aan nachtrust kan echter het hongergevoel voor ongezonde keuzes weer aanwakkeren door een slechte hormoon balans die ontstaat, en de cirkel is weer rond,
Bij autisme zien we vaak dat mensen gemakkelijker eenzijdige eetpatronen ontwikkelen. Dit kan echter ook sterke voorkeuren veroorzaken, zoals een voorkeur voor zout of zoet, of een voorliefde voor sambal, wat voor verschillende problemen kan zorgen. Er kunnen ook problemen ontstaan doordat voedsel wordt geweigerd vanwege sterke geuren of de manier waarop het eruit ziet, en door de textuur van bepaalde voedselproducten. Dit vereist vaak een flexibele aanpak waarin vriendelijkheid en “geen dwang” centraal staan.
Daarnaast kan bepaald voedsel ook sterke prikkels met zich meebrengen, waardoor er een voorkeur kan ontstaan voor voedsel dat op korte termijn een fikse beloning oplevert, maar kort daarna een negatieve dosis prikkels met zich meebrengt. Een concreet voorbeeld hiervan is het leeg eten van een zak chips en halverwege de nacht blootgesteld worden aan de zoutkater die volgt. Terwijl iemand met autisme vaak die extra rust goed kan gebruiken, kan een tekort aan slaap echter het hongergevoel voor ongezonde keuzes weer aanwakkeren door een slechte hormonale balans die ontstaat, en dan is de cirkel weer rond.
Er zijn 3 belangrijke zaken die ik zeker wil benoemen met betrekking tot eetproblematiek bij autisme. Ten eerste is het belangrijk om tekorten te voorkomen die kunnen ontstaan door slechte voedingskeuzes als gevolg van autisme-invloeden. Ten tweede kan er sprake zijn van te weinig eten of juist overeten, wat bepaalde gezondheidsrisico’s met zich meebrengt.
Tot slot wil ik het belang van aandacht voor eetstoornissen in relatie tot autisme benadrukken. Dit is een zwaar onderschat probleem. Enerzijds is de behandeling voor mensen met eetstoornissen al een erkend probleem en is deze groep al moeilijk behandelbaar om uiteenlopende redenen. Voeg daar autisme aan toe en de behandelbaarheid wordt nog complexer. Daarom pleit ik voor meer aandacht en onderzoek naar dit onderwerp in relatie tot autisme.
Fysieke gezondheid in relatie tot mentaal welbevinden.
In feite komt het erop neer wat ik in het schema heb samengevat: mensen en de wereld waarin wij leven zijn een holistisch gegeven. Dit geldt ook voor autisme. Echter, vanuit autisme is het vaak moeilijker om die holistische samenhang te zien en te weten wat ervoor nodig is om je fysieke gezondheid en mentale welbevinden in balans te houden. Fysieke gezondheid begint met een gezonde mentale instelling.
Het is belangrijk om realistische doelen te stellen voor elke persoon en daarop in te spelen. Mensen zien vaak alleen hun falen omdat ze de lat te hoog leggen of omdat hun verwachtingen niet realistisch zijn. Hierdoor kunnen we soms blind zijn voor de kleine successen die we boeken.
Deze dingen kunnen vanuit autisme nog moeilijker te benaderen zijn omdat mensen met autisme vaak meer vanuit hun denken handelen en minder vanuit hun gevoel, dit laatste hangt vaak samen met je bewustzijn, wat ook voor een deel je intrinsieke motivatie drijft. Toch kan met dit gegeven juist ook een ingang gevonden worden om vanuit autisme aan je fysieke gesteldheid te werken. Sporten en bewegen bieden immers ook structuur en progressie.
In feite komt het erop neer wat ik in het schema heb samengevat: mensen en de wereld waarin wij leven zijn een holistisch gegeven. Dit geldt ook voor autisme. Echter, vanuit autisme is het vaak moeilijker om die holistische samenhang te zien en te weten wat ervoor nodig is om je fysieke gezondheid en mentale welbevinden in balans te houden. Fysieke gezondheid begint met een gezonde mentale instelling.
Het is belangrijk om realistische doelen te stellen voor elke persoon en daarop in te spelen. Mensen zien vaak alleen hun falen omdat ze de lat te hoog leggen of omdat hun verwachtingen niet realistisch zijn. Hierdoor kunnen we soms blind zijn voor de kleine successen die we boeken.
Deze dingen kunnen vanuit autisme nog moeilijker te benaderen zijn omdat mensen met autisme vaak meer vanuit hun denken handelen en minder vanuit hun gevoel, dit laatste hangt vaak samen met je bewustzijn, wat ook voor een deel je intrinsieke motivatie drijft. Toch kan met dit gegeven juist ook een ingang gevonden worden om vanuit autisme aan je fysieke gesteldheid te werken. Sporten en bewegen bieden immers ook structuur en progressie.
Bewegen en sporten, bij autisme.
Bewegen en sporten zijn voor iedereen van belang, ook voor mensen met autisme kan dit veel positieve voordelen brengen. Bij mensen met autisme zie je doorgaans vaker dat ze eerder geneigd zijn tot individuele sporten zoals zwemmen en hardlopen dan teamsporten of competitieve sporten.
Toch kan het sporten met andere mensen, en zeker met mensen met autisme onder elkaar, een positieve meerwaarde hebben. Vaak merk je dat wanneer het een opwaarts, positief en ondersteunend karakter heeft, deze groepsgenoten elkaar kunnen versterken.
De problemen ontstaan vaker wanneer sporten een hoog competitief karakter hebben, wat je vaak ziet bij bepaalde sporten, waar de communicatie meer op emotie en lading zit, en men vaak niet direct is in wat men bedoelt. Of waar snel schakelen, anticiperen, of overzien een harde eis is. Dit is iets wat vanuit autisme vaak moeilijk is.
Het mooie is dat in het geval van een “Positief opwaarts”, ondersteunend karakter tijdens het sporten, dit vaak leidt tot een diepere verbinding.
Ik zeg vaak zo, bij mensen zonder autisme volgt vaak eerst het contact en vervolgens de sport. Bij mensen met autisme zie je vaker dat de activiteit dikwijls het contact uitlokt, doorgaans getriggerd door een gedeelde interesse.
Bewegen en sporten zijn voor iedereen van belang, ook voor mensen met autisme kan dit veel positieve voordelen brengen. Bij mensen met autisme zie je doorgaans vaker dat ze eerder geneigd zijn tot individuele sporten zoals zwemmen en hardlopen dan teamsporten of competitieve sporten.
Toch kan het sporten met andere mensen, en zeker met mensen met autisme onder elkaar, een positieve meerwaarde hebben. Vaak merk je dat wanneer het een opwaarts, positief en ondersteunend karakter heeft, deze groepsgenoten elkaar kunnen versterken.
De problemen ontstaan vaker wanneer sporten een hoog competitief karakter hebben, wat je vaak ziet bij bepaalde sporten, waar de communicatie meer op emotie en lading zit, en men vaak niet direct is in wat men bedoelt. Of waar snel schakelen, anticiperen, of overzien een harde eis is. Dit is iets wat vanuit autisme vaak moeilijk is.
Het mooie is dat in het geval van een “Positief opwaarts”, ondersteunend karakter tijdens het sporten, dit vaak leidt tot een diepere verbinding.
Ik zeg vaak zo, bij mensen zonder autisme volgt vaak eerst het contact en vervolgens de sport. Bij mensen met autisme zie je vaker dat de activiteit dikwijls het contact uitlokt, doorgaans getriggerd door een gedeelde interesse.
Mindfullness.
Mindfulness is echt het ervaren en zijn in het moment, zonder steeds in denkstand te zijn (voor zover dat echt mogelijk is). Ondanks dat de responsen wisselend zijn vanuit mensen met autisme, is het zeker iets waar een bepaalde groep mensen met autisme baat bij kan hebben. Zoals eerder ook gesteld, kunnen sommige zaken vanuit autisme een lange adem vereisen voordat het positieve effect duidelijk wordt.
De kracht van mindfulness zit vooral in het zijn in het hier-en-nu, zonder oordeel en compleet accepterend zoals het op dat moment is. Uit persoonlijke ervaring weet ik dat dit goed te integreren is in mijn dagelijkse bezigheden. Ik denk dat, naast het herhalen, dit ook een belangrijk punt is dat je, indien mogelijk, in je dagelijkse routines kunt integreren.
Mindfulness is echt het ervaren en zijn in het moment, zonder steeds in denkstand te zijn (voor zover dat echt mogelijk is). Ondanks dat de responsen wisselend zijn vanuit mensen met autisme, is het zeker iets waar een bepaalde groep mensen met autisme baat bij kan hebben. Zoals eerder ook gesteld, kunnen sommige zaken vanuit autisme een lange adem vereisen voordat het positieve effect duidelijk wordt.
De kracht van mindfulness zit vooral in het zijn in het hier-en-nu, zonder oordeel en compleet accepterend zoals het op dat moment is. Uit persoonlijke ervaring weet ik dat dit goed te integreren is in mijn dagelijkse bezigheden. Ik denk dat, naast het herhalen, dit ook een belangrijk punt is dat je, indien mogelijk, in je dagelijkse routines kunt integreren.
De balans.
Balans in het leven is belangrijk voor iedereen. Velen kunnen makkelijk even uit de pas springen en gek doen. Voor mensen met autisme is het vinden van balans tussen alle domeinen van dagelijks functioneren, zoals sociaal functioneren in relatie tot de rollen die we vervullen in het leven, topsport. Ik vergelijk het wel eens met geblinddoekt over een turnbalk lopen, of koorddansen terwijl je ineens twee jerrycans met klotsend water toegeworpen krijgt. Dit is misschien een hilarische metafoor, maar voor veel mensen met autisme is het vinden en behouden van balans een levenslang aandachtspunt, waarbij er velen zijn die hier levenslange begeleiding bij nodig hebben.
Hoe goed het gaat met iemand met autisme is deels afhankelijk van hoe goed zijn balans is. Vaak zijn het “life changing events” zoals verhuizen, een relatie krijgen, de geboorte van een kind of het overlijden van een naaste, of een nieuwe baan, die iemand met autisme kunnen ontwortelen. Dit zijn vaak grote uitdagingen vanuit autisme. Sporten en/of bewegen kan een goede structuur bieden, wanneer het eenmaal goed is eigen gemaakt, en kan daarmee bijdragen aan een goede balans.
Balans in het leven is belangrijk voor iedereen. Velen kunnen makkelijk even uit de pas springen en gek doen. Voor mensen met autisme is het vinden van balans tussen alle domeinen van dagelijks functioneren, zoals sociaal functioneren in relatie tot de rollen die we vervullen in het leven, topsport. Ik vergelijk het wel eens met geblinddoekt over een turnbalk lopen, of koorddansen terwijl je ineens twee jerrycans met klotsend water toegeworpen krijgt. Dit is misschien een hilarische metafoor, maar voor veel mensen met autisme is het vinden en behouden van balans een levenslang aandachtspunt, waarbij er velen zijn die hier levenslange begeleiding bij nodig hebben.
Hoe goed het gaat met iemand met autisme is deels afhankelijk van hoe goed zijn balans is. Vaak zijn het “life changing events” zoals verhuizen, een relatie krijgen, de geboorte van een kind of het overlijden van een naaste, of een nieuwe baan, die iemand met autisme kunnen ontwortelen. Dit zijn vaak grote uitdagingen vanuit autisme. Sporten en/of bewegen kan een goede structuur bieden, wanneer het eenmaal goed is eigen gemaakt, en kan daarmee bijdragen aan een goede balans.
Pleidooi.
Tot slot zou ik graag het volgende willen verwoorden met betrekking tot dit onderwerp. Het klinkt misschien gek, maar ik ben vrij denkend, analyserend en oplossingsgericht ingesteld. Dat moet ook wel als je een complete website wilt vullen met informatie, hersenspinsels en gegevens over autisme. Toch is fysiek bezig zijn voor mij echt een lifesaver en gamechanger geworden. Ik krijg vaak veel energie van fysiek bezig zijn. Maar het blijft een aandachtspunt, met ups en downs, ook voor mijzelf. Toch is het voor mij een persoonlijk promotiepunt dat er meer aandacht moet komen voor fysieke gezondheid en met name beweging bij mensen met autisme.
Dat neemt overigens niet weg dat ik denk dat welke vorm van geestelijke klachten dan ook gebaat kunnen zijn met rust, regelmaat en beweging. Behandelingen zijn voor een groot deel gericht op cognitie en psycho-educatie. Dit laatste juich ik alleen maar toe, mits er een groot individueel component in zit waarin men zijn eigen behoeften leert kennen.